de republiek

Gedurende de koningstijd had bij de Romeinen reeds een volksvergadering bestaan: de comitia curiata; aan het begin van de Republiek kwamen er daar nog twee bij: de comitia centuriata en de comitia tributa. Zij brachten alle drie het (mannelijke) Romeinse volk samen, maar georganiseerd volgens verschillende principes.

In de comitia centuriata werden de hoogste magistraten gekozen en werd gestemd over wetsvoorstellen die door die magistraten bij de vergadering waren ingediend. Werd het voorstel aangenomen, dan kreeg de betreffende wet (lex) de nomen gentilicium  van de magistraat die deze had voorgesteld, bijvoorbeeld de lex Valeria naar de gens der Valerii. Tot de taken van de comitia tributa behoorden het kiezen van de lagere magistraten, bijvoorbeeld de quaestoren, en het vaststellen van politiek weinig belangrijke wetten. De comitia curiata verloor met het verloop van de republiek stilaan haar belang.

Vanaf 471 v.Chr. kwamen de plebejers bijeen in het zogenaamde concilium plebis om daar hun leiders, de volkstribunen (tribuni plebis) te verkiezen en hun interne aangelegenheden te bespreken. De besluiten van het concilium plebis, de plebiscita, golden alleen voor de plebejers, aangezien de patriciërs bij de totstandkoming ervan niet betrokken waren geweest. Toen echter in de loop van de republiek door de uitbreiding van het Romeins grondgebied en van de bevolking het aantal patriciërs enorm afnam in verhouding tot het aantal plebejers, werd uiteindelijk in 287 v.Chr. in de lex Hortensia bepaald dat de plebiscieten voortaan bindend waren voor het hele Romeinse volk en dus gelijkgesteld werden aan de leges.

In de praktijk werd het voortaan gebruikelijk dat de wetten tot stand kwamen in het concilium plebis, omdat de volkstribunen in het algemeen meer tijd en belangstelling hadden voor wetgeving dan de consuls die vaak militaire verplichtingen hadden te vervullen. De verkiezing van de verschillende magistraten bleef echter wel plaatsvinden in de andere vergaderingen (centuriata – tributa).

                                                                                        Schematische voorstelling van de "cursus honorum" (Bron: https://www.vroma.org)

Om alles nog eens helder samengevat te krijgen, bekijk je volgend youtube-filmpje (notabene een screen-o-matic voorstelling!)

www.youtube.com/watch?v=fIcJZu7EF24